Kỹ thuật Panning chụp ảnh lia máy Chụp ngoại cảnh

Chụp ảnh "lia máy" (panning) là cách chụp di chuyển máy theo một đường ngang khi ống kính quét theo một vật thể đang chuyển động. Khi bạn di chuyển máy ảnh của mình theo cùng tốc độ với vật mẫu, mẫu của bạn gần như chuyển động song song với ống kính.

Nếu như định nghĩa ở trên chưa thể giúp bạn hình dung ra cách chụp ảnh lia máy, hãy thử tưởng tượng có một chú mèo đang ở trên chiếc bàn trước mặt bạn. Khi chú mèo di chuyển, bạn cũng bước chân sang ngang để theo kịp chuyển động của chú mèo. Trong mắt bạn, hình ảnh của chú mèo sẽ được thu lại một cách hoàn toàn rõ ràng, song cảnh vật có vẻ sẽ mờ đi.
Tương tự như vậy, khi chụp lia máy, bạn phải "đồng bộ" với tốc độ của vật mẫu và theo kịp cả tốc độ lẫn hướng di chuyển của vật mẫu một cách hoàn hảo.

Chụp lia máy để làm gì?
Chụp lia máy thu lại cảnh tượng vật thể chuyển động vào bức ảnh. Như bạn có thể thấy trong bức ảnh dưới đây, chụp lia máy tái tạo lại cảm giác vật thể chuyển động rất rõ ràng. Nếu giữ nguyên máy và chụp chuyển động, vật mẫu của bạn có thể sẽ bị mờ do tốc độ đóng cửa trập thấp. 

Hình ảnh của chiếc xe rất rõ ràng và sắc nét, song cảnh vật lại bị mờ để tạo cảm giác chuyển động
Tiếp theo là một bức ảnh được chụp theo cách thông thường (không lia máy), với tốc độ cửa trập chậm (chụp lia máy đòi hỏi tốc độ đóng màn trập chậm). Do máy ảnh đứng yên, vật mẫu - toa xe tàu bị làm mờ, từ đó người xem có thể hình dung ra chuyển động.

Vậy, chụp lia máy có luôn luôn đem lại chất lượng tốt hơn cách chụp thông thường? Câu trả lời có thể là "có" và cũng có thể là "không". Là người chụp ảnh, bạn có thể lựa chọn chụp lia máy hoặc chụp theo cách thông thường, tùy vào sở thích và tùy vào bối cảnh chụp ảnh của bạn.
Những nguyên tắc căn bản khi chụp lia máy
1. Chụp lia máy đòi hỏi bạn phải giữ chắc tay và sử dụng tốc độ cửa trập chậm
Tốc độ cửa trập nên dùng tùy thuộc vào tốc độ di chuyển của vật mẫu nhưng thường sẽ là 1/200 giây hoặc chậm hơn. Tốc độ 1/200 nên dùng khi vật mẫu của bạn di chuyển rất nhanh, ví dụ như xe trên đường đua. Khi chụp vận động viên trên đường chạy, bạn chỉ cần sử dụng tới tốc độ 1/40.
2. Tốc độ cửa trập càng nhanh thì vật mẫu trên ảnh sẽ càng rõ nét
Khi bạn mới bắt đầu tập lia máy, bạn không nên sử dụng tốc độ cửa trập quá chậm. Bạn chỉ cần sử dụng tốc độ cửa trập đủ chậm để thể hiện một chút ít chuyển động trên ảnh mà thôi.
Khi đã tự tin hơn và đã quen hơn với việc chụp lia máy, hãy chọn tốc độ cửa trập chậm hơn để làm rõ chuyển động hơn nữa, giúp cho mẫu của bạn hoàn toàn nổi bật trên nền ảnh.
3. Bạn phải chuyển động liên tục, tương ứng với mẫu vật. Mẫu vật phải luôn luôn nằm trên một vị trí cố định trên khung hình để hiện lên ảnh rõ ràng, sắc nét.
4. Vật thể chuyển động càng nhanh thì càng khó chụp.
Đây là một điều khá hiển nhiên. Khi mẫu vật chuyển động quá nhanh, bạn khó có thể giữ được vị trí cố định cho vật mẫu trong khung hình. Do đó, khi mới chụp, hãy cố gắng làm chậm chuyển động của vật mẫu.
5. Hãy kiên nhẫn và cố gắng tận hưởng thời gian chụp ảnh
Chụp lia máy là một kĩ thuật khá khó. Nếu bạn không thành công, hãy bình tĩnh và chụp lại, hoặc tạm chuyển sang một kiểu chụp khác dễ hơn để thư giãn.
Hãy thoải mái hết sức trong quá trình học chụp lia máy. Khi tham gia các sự kiện "tiềm năng" cho kỹ thuật chụp lia máy, ví dụ như các sự kiện thể thao, đừng quá tập trung vào kỹ thuật lia máy và tự làm cho mình khó chịu. Hãy chụp với nhiều kỹ thuật khác nhau để có được một bộ sưu tập ảnh đa dạng từ sự kiện này, thay vì một bộ toàn những bức ảnh mờ.
Quan trọng nhất, hãy nhớ rằng mẫu vật của bạn khó có thể sắc nét và rõ ràng 100% trong bức ảnh. Đôi khi, một vài phần mờ trên mẫu vật sẽ làm ảnh chụp trở nên ấn tượng hơn.
Một trong những trải nghiệm thú vị bạn có thể có được khi chụp lia máy là hãy chụp với trẻ em. Hãy thử giữ máy bằng một tay, và dùng một tay còn lại để giữ em bé và xoay vòng. Bạn sẽ chụp được những bức ảnh như bức ảnh sau đây.

Những mẹo chụp lia máy
- Sử dụng tốc độ cửa trập chậm hơn tốc độ bạn thường sử dụng. Hãy thử tốc độ 1/40 và sau đó thử các tốc độ chậm hơn. Tùy thuộc vào điều kiện sáng và tốc độ của mẫu vật, bạn có thể sử dụng các tốc độ khác nhau, song nếu sử dụng tốc độ quá chậm bạn ảnh có thể sẽ bị mờ do rung tay.
- Chọn vị trí sao cho giữa máy ảnh và vật mẫu không có chướng ngại vật.Ngoài ra, bạn cũng cần xem xét cảnh vật xung quanh – nền của bức ảnh. Nếu trong cảnh vật có các màu có thể gây rối mắt, ảnh chụp của bạn có thể trở nên quá rối. Bạn nên chọn cảnh có ít màu, đơn giản.
Bạn có thể tập chụp lia máy tại các khu phố đông đúc. Tại đây, bạn sẽ không bao giờ thiếu mẫu vật để chụp.
- Theo dõi chuyển động của vật mẫu một cách 'mượt' nhất có thể. Nếu sử dụng ống dài hoặc không chắc tay, bạn có thể cần tới monopod hoặc tripod.
- Để tránh mất nét bạn cần chọn vị trí để có thể theo dõi chuyển động của vật mẫu một cách dễ dàng nhất.
- Nếu tính năng tự động lấy nét (AF) trên máy bạn không đủ nhanh bạn cần phải nhấn nửa cò để tự lấy nét từ trước.
- Nhả cò hết sức mềm mại để tránh rung máy, và tiếp tục lia máy theo hướng chuyển động ngay cả khi đã nghe tiếng nhả cò. Bằng cách này, bạn sẽ đảm bảo được chất lượng cho ảnh chụp từ đầu tới cuối.
- Trong trường hợp máy bạn gặp hiện tượng shutter lag (nhấn cò một vài giây rồi ảnh mới được chụp), bạn cần phải làm quen với hiện tượng này và lựa chọn khoảnh khắc để chụp ảnh một cách cẩn thận hơn.
- Sử dụng flash: Cũng giống như các kỹ thuật chụp ảnh khác, chụp lia máy không bị gò ép bởi bất kì luật lệ nào. Bạn có thể thử nghiệm sử dụng đèn flash khi chụp lia máy.
Kỹ thuật chụp chậm với đèn flash đồng bộ sẽ chỉ hoạt động tốt khi mẫu vật của bạn đủ gần với máy ảnh để đèn flash tạo ra sự khác biệt. Khi sử dụng kỹ thuật này, máy ảnh sẽ được cài đặt tốc độ cửa trập chậm và đèn flash được bật lâu. Nhờ đó, bạn sẽ giữ được mẫu vật trong khung hình lâu hơn và tạo được hiệu ứng chuyển động nền mờ.
Nhìn chung, bạn sẽ phải thử nghiệm rất nhiều cài đặt khác nhau cho đèn flash. Trong một số trường hợp, bạn sẽ phải giảm độ sáng của flash còn 1 nửa hoặc 2/3.

Tổng hợp