10 lời khuyên hữu ích cho những ai lần đầu thử sức với phim ngắn Khóa học làm phim

10. Hãy đóng vài cảnh phim

Điều này nghe có vẻ rất to tát với nhiều người trong số các bạn. Nhưng với những ai đang làm phim một lần trong đời muốn làm diễn viên, đó thực sự sẽ là một kinh nghiệm vô giá.

Một điều nữa, trong vai trò một đạo diễn, làm việc với các diễn viên, công việc của bạn là thúc ép họ diễn. Có thể thấy khi bạn làm việc với những diễn viên nghiệp dư trong bộ phim ngắn đầu tiên của mình, bạn sẽ gặp những khó khăn khó lường, thậm chí là không thể thực hiện được. Nhưng với hiểu biết về các thủ thuật và hiểu được làm cách nào những người xa lạ đó được gọi là diễn viên thì ít nhất cũng sẽ cho bạn một cơ hội thử thách.

Dù bạn có thể đọc một vài cuốn sách văn học của Bertolt Brecht và Constantin Stanislavski để có khái niệm về lý thuyết diễn xuất nhưng thực sự là không thể bằng trải nghiệm khi bạn tự bước lên sân khấu. Bạn sẽ nhanh chóng học được các cụm từ như: “tôi muốn hơn nữa” hay “bạn nên cố gắng hơn thế, nhưng hãy vui vẻ hơn”, nhưng lại là những lời chỉ trích gần như vô nghĩa với một diễn viên. Diễn tốt xuất phát từ cảm xúc và cảm xúc thì thường đến từ kí ức, đối lập với những ý niệm đơn giản như “hạnh phúc” hay “buồn đau”, sẽ nâng cao đáng kể khả năng diễn xuất từ diễn viên nam chính hay nữ chính.

Lòng tin là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với một đạo diễn. Lòng tin vào đoàn làm phim, vào các diễn viên, vào khả năng và vào các ý tưởng của bạn là điều tối quan trọng. Bạn sẽ phải truyền cảm hứng cho họ và nếu bạn thể hiện sự nghi ngờ về khả năng của mình, sẽ rất khó khăn để khiến họ có lòng tin vào bộ phim của bạn.

Tất nhiên bạn là một đạo diễn đang muốn thực hiện bộ phim ngắn đầu tay của mình nhưng lại chưa có ý tưởng sẽ làm thế nào. Bạn chắc chắn sẽ không có một chút e dè nào về khả năng và những ý tưởng của mình như mọi nghệ sỹ thường có. Nhưng bí quyết ở đây là không được để lộ nó ra. Hãy truyền cảm hứng cho những người muốn làm việc với bạn, làm cho họ nghĩ rằng thời gian họ bỏ ra sẽ là có ích cho bộ phim. Rất nhiều người trong số họ sẽ tình nguyện làm việc cho bạn. Vậy hãy để họ biết rằng đây là cơ hội mà họ không nên bỏ lỡ.

Hãy vào cuộc và bỏ qua những lo lắng. Bạn sẽ ngạc nhiên với những gì bạn khám phá ra từ công việc này khi bạn lên kế hoạch chuẩn bị và tin vào những gì bạn có thể làm. Nếu những người bạn đã thuê tin tưởng vào khả năng của bạn, công việc sẽ trở nên rất dễ dàng.

Điều này dường như khá rõ ràng nhưng lại có nhiều đạo diễn không nhận ra. Đây thực sự là điều đáng hổ thẹn bởi vì đó là yếu tố quyết định để phân biệt một đạo diễn giỏi và một đạo diễn tồi.

Đã quá nhiều lần tôi nghe thấy mọi người nói rằng họ sẽ “khám phá ra điều đó trong quá trình thực hiện phim” và họ sẽ “cảm nhận được nó qua từng ngày”. Thật lạ lùng, đây là lỗi sai mà hầu hết các nhà văn cũng mắc phải. Nhận thức được điều đó là rất tốt nhưng quan trọng là bạn phải bắt tay vào thực hiện. Mọi thứ bạn đã viết ra và lên kế hoạch sẽ được đưa vào thực tế. Bạn cần phải chú tâm làm việc trước khi đưa ra các ý tưởng mới. Hãy lên danh sách các cảnh quay, vẽ phác thảo câu chuyện, sơ đồ, viết những điều cần chú ý lên kịch bản phim, tìm ra tất cả những gì bạn cần phải làm trước khi bấm máy.

Ví dụ khi đi quay trong một nhà thờ khá hoang tàn, sẽ không có gì đáng nói nếu bạn không để quên một nửa số dụng cụ ở nhà. May mắn là ai đó vẫn cầm theo mic, một cái giá ba chân và máy quay phim, nhưng đường ray dùng để chạy máy quay, đèn thay đổi độ sáng và bộ cài đặt ánh sáng thì không mang theo. Lúc này, mọi thứ cần được tính toán lại một cách nhanh chóng để vẫn đảm bảo được kế hoạch. Vì vậy hãy tìm hiểu mọi thứ bạn cần phải biết về một cảnh quay, cố gắng định hình trong đầu trước khi thực hiện, làm sao để hoàn thành nó và lên kế hoạch chính xác cho từng ngày.

Nghe có vẻ mỉa mai nhưng bạn nên biết rằng một trong những chiếc chìa khóa dẫn đến thành công là lắng nghe. Các bạn đều chỉ biết khuôn mẫu của một đạo diễn hay quát tháo, hung hăng, tính khí thất thường và rất khó làm việc cùng. Tôi chỉ gặp kiểu đạo diễn như thế một lần trước đó và đấy đúng là một thảm họa. Đó là việc của trợ lý đạo diễn thứ nhất, đừng xen vào công việc của họ.

Phải có lòng tin vào ý tưởng của mình nhưng đừng bao giờ để lòng tin đó dẫn đến sự ngạo mạn bởi vì điều ấy sẽ dẫn đến sự ngu dốt. Tôi biết chúng ta thích nghĩ đến phim ảnh với những đạo diễn lão luyện như Martin Scorsese, Christopher Nolan hay Steven Spielberg nhưng sự thật là phim của họ là sự kết hợp có tính nghệ thuật của hàng trăm người. Dàn dựng bối cảnh, đạo diễn hình ảnh, chuyên viên trang điểm, thiết kế trang phục và trang trí đồ họa đều có vai trò ảnh hưởng lớn tới việc bộ phim sẽ kết thúc như thế nào. Những người này là những chuyên gia trong lĩnh vực của họ và họ sẽ biết nhiều về chuyên môn của họ hơn bạn hoặc thậm chí là hơn một đạo diễn Hollywood.

Vâng, việc của bạn là phải có một tầm nhìn nhưng thành công của bạn sẽ phụ thuộc vào ý tưởng của những người khác. Điều quan trọng là biết lắng nghe tất cả từ mọi người. Nếu một ý tưởng tốt hơn của bạn, hãy vui vẻ đón nhận và thực hiện nó. Bộ phim ngắn của bạn sẽ hay hơn rất nhiều nhờ vào việc bạn sẵn sàng đón nhận ý tưởng của người khác.

Nếu “bóc trần” công việc của một đạo diễn thì nó sẽ là “mường tượng về kịch bản phim”. Đạo diễn là người có thể nhìn thấy bộ phim đã hoàn thành trong đầu họ trước khi nó được bấm máy. Điều này không xảy ra một cách tự động. Bạn phải làm việc nghiêm túc để chỉ ra thông điệp của mỗi cảnh phim.

Khó để đưa ra những lời khuyên chắc chắn như: đây thực sự chỉ là một nghiên cứu cá nhân và có thể sẽ bị thay đổi từ người này sang người khác. Vì vậy tôi chỉ có thể đưa ra cho bạn vài công thức từ một trong số những việc tôi đã làm. Với tôi một câu chuyện được cho là thành công nhất khi nó truyền đạt một ý tưởng, một cảm xúc hay một thông điệp. Hãy đọc kịch bản một cách nghiêm túc và chỉ ra tại sao bạn lại viết điều đó. Sau đó bạn cần vạch ý tưởng ra giấy bằng cách lên danh sách các cảnh quay, vẽ phác họa câu chuyện…Những việc này sẽ cho phép bạn xác nhận những lựa chọn của bạn. Sau đó thì sao? Bạn phải biết tự chịu trách nhiệm. Bạn có thể thích tự làm việc đó hoặc nói với đoàn làm phim. Đây là quá trình của bạn và với vai trò là một đạo diễn mới, thời gian bạn dành để lên ý tưởng sẽ rất quan trọng cho thành công của bạn.

Một nhà sản xuất là người bảo đảm về địa điểm, họ là người chỉ ra làm cách nào để bộ phim của bạn được bấm máy, họ là người làm tất cả các việc liên quan đến giấy tờ và đảm bảo rằng mọi thứ được làm theo kế hoạch. Và trên hết, giám đốc sản xuất là cấp trên của bạn. Bạn trả lời họ để có mọi thứ và họ có thể nói không với bạn bất cứ khi nào họ muốn. Họ là bạn thân nhất và cũng là kẻ thù lớn nhất của bạn và họ là những người không thể thiếu trong việc cho ra đời một bộ phim.

Nói rằng đạo diễn là người quyền lực nhất trong quá trình thực hiện phim là hoàn toàn sai. Nếu giám đốc sản xuất nói rằng bạn không thể làm một việc gì đó, thì có nghĩa là bạn không thể làm. Tôi thích so sánh mối quan hệ này giống như giữa một kỹ sư và một công ty xây dựng. Nếu công ty xây dựng không có nguồn nhân lực để xây lên những ngôi nhà có ý nghĩa và có tính nghệ thuật mà các kỹ sư muốn thì chẳng kỹ sư nào có thể làm điều đó. Họ phải quay lại phác thảo và lên ý tưởng để đưa vào hiện thực. Cho dù bạn rất giỏi trong công việc của mình và bạn có thể can thiệp vào việc của giám đốc sản xuất nhiều lần trong quá trình trước khi đi vào sản xuất nhưng hãy nhớ họ mới là người đảm bảo cho bộ phim được bấm máy.

Tôi đang nói với bạn trên cương vị của một đạo diễn, người đã đảm nhận trách nhiệm sản xuất hai bộ phim ngắn. Bạn nên dành thời gian hình dung và thảo luận về bộ phim của bạn với các diễn viên trong đoàn dù việc đó có thể khó làm khi bạn còn đang phải lên thời gian biểu, xác nhận địa điểm và đảm bảo rằng sẽ có đủ đồ ăn cho mọi người.

Đây là một lời khuyên vô giá. Một đạo diễn phải biết chọn lựa sẽ đưa điều gì vào trong một cảnh quay và đó là việc quan trọng nhất trong rất nhiều công đoạn khác nhau. Nên sử dụng đèn huỳnh quang hay đèn đỏ? Nên dùng âm thanh đơn sắc hay âm thanh nổi? Ống kính 50mm này có thực sự truyền tải được cảm xúc của đoạn phim hay là dùng ống kính 20mm sẽ tốt hơn? Đó là tất cả những gì bạn sẽ phải chú ý đến và bạn cần truyển tải được ngôn ngữ để có thể kết nối các ý tưởng.

Trong 6 năm làm phim, tôi đã làm hầu hết các công việc ở các công đoạn khác và đều có được những kinh nghiệm quý báu. Đây là một danh sách những công việc mà tôi đã làm trước đây: đạo diễn, giám đốc sản xuất, phó giám đốc sản xuất, nhà văn, nhà biên kịch, trợ lý đạo diễn thứ nhất, trợ lý đạo diễn thứ hai, kỹ thuật viên ánh sáng, trợ lý âm thanh, người vỗ tay thuê, trợ lý sản xuất, biên tập âm thanh, kỹ thuật viên tạo tiếng động và rất nhiều việc khác. Khi cố gắng kết hợp các yếu tố lại với nhau trong bộ phim ngắn, việc biết cách làm sao để làm càng nhiều việc càng tốt sẽ rất hữu ích bởi vì bạn có thể thấy rằng bạn đang tích lũy được rất nhiều. Trong bộ phim ngắn về khoa học viễn tưởng của mình, tôi đóng vai trò như là một đạo diễn, nhà sản xuất, biên kịch và biên tập âm thanh.

Bạn không cần phải trôi chảy các thuật ngữ và bạn không cần phải là một chuyên gia. Tôi luôn có chút chậm chạp trong việc nắm bắt được mọi khái niệm và ngôn ngữ của điện ảnh. Điều đó cũng không sao cả. Bạn hay giám đốc sản xuất nên thuê người làm công việc đó. Nhưng bạn cần có khả năng nói chuyện với họ, hiểu được ý tưởng của họ và biết họ đã cố gắng như thế nào để giúp bạn.

Tôi đã có 3 năm trong giới làm phim khi tôi còn trên giảng đường đại học. Hàng ngày tôi được tiếp xúc với các giảng viên cùng các tài năng khác và đó là điều tốt đẹp nhất mà tôi đã từng có khi là một nhà biên kịch và một đạo diễn. Hãy trở thành một phần của nhóm các nhà làm phim hoặc các nhà phê bình để hiểu về phim nếu bạn muốn trở thành một đạo diễn tốt. Đối với tôi, điều này đến từ một khóa học ở trường đại học. Với bạn, nó có thể đến với nhiều hình thức khác. Hãy lên mạng, tìm kiếm những người muốn gặp gỡ và nói chuyện về phim, bắt đầu viết về phim trên blog, tham gia các diễn đàn hay các câu lạc bộ phim. Nếu có thể tôi sẽ khuyến khích bạn gặp gỡ và nói chuyện trực tiếp hơn là chỉ gửi lên diễn đàn các ý tưởng của bạn.Việc ghi lại buổi thảo luận sẽ là một cách thông minh và lòng tin vào những gì bạn nói sẽ được nâng cao.

Trở thành một phần của một nhóm những người muốn nói chuyện về phim luôn giúp bạn hình thành nên quan điểm riêng, tìm kiếm tiếng nói riêng và cuối cùng là nâng cao khả năng của bạn. Được thử thách với những việc đó là điều quan trọng để giúp bạn thúc đẩy quá trình trước khi sản xuất, trong sản xuất và sau sản xuất. Bằng cách thực hiện các bộ phim cùng những người muốn làm phim và yêu phim sẽ khiến bạn có trách nhiệm hoàn thành công việc của mình. Cống hiến hết mình để thực hiện điều bạn muốn chắc chắn sẽ khiến bạn làm tốt hơn. Điều đó sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nếu bạn có những người xung quanh cũng làm những việc tương tự.

“Viết những gì bạn biết” là tiêu chí luôn được các nhà văn đề cao. “Đạo diễn những gì bạn biết” chỉ là lời tuyên bố có giá trị đối với các đạo diễn. Dĩ nhiên, đây không phải là ý nghĩa thực. Nếu bạn đang đạo diễn một bộ phim về một người đang tận hưởng chuyến du lịch lần đầu tiên, bạn rõ ràng sẽ không ‘biết’ điều đó. Tuy nhiên, những gì bạn hy vọng sẽ biết đó là những khái niệm về sự mất mát, về sự bối rối, về những băn khoăn và niềm vui sướng khi nhân vật của bạn xuất hiện xuyên suốt sự kiện đó. Công việc của bạn là biết về những cảm xúc đó. Nếu bạn không cảm thấy chúng thì sẽ rất khó để bạn truyền tải chúng.

Nếu bạn muốn đến các trường dạy làm phim, điều quan trọng bạn nên biết đó là một vài trường học sẽ không chấp nhận các ứng cử viên dưới 25 tuổi. Tôi biết rất nhiều đạo diễn khá lạ lùng khi họ không loại những người mà chưa bao giờ được hướng dẫn trước đó một cách bài bản bởi vì họ không có đủ trải nghiệm trong cuộc sống. Nếu là một đạo diễn bạn có thể chỉ hình dung ra những cảm xúc mà các nhân vật của bạn đang trải qua, khán giả của bạn sẽ không tin vào những cảm xúc đó. Bạn có thể lấy cảm hứng từ một bộ phim khác có cùng bối cảnh. Thường thì với vị trí là một khán giả, chúng tôi thấy rằng sự đồng cảm với nhân vật là điều quan trọng nhất. Bạn không muốn điều đó trở thành thứ yếu trong bộ phim của mình.

“Hãy ra ngoài kia và làm trái tim bạn tan vỡ” là một lời khuyên mang đầy ý nghĩa. Nếu bạn chưa bao giờ có trải nghiệm thực sự về điều đó thì làm sao một khán giả như tôi có thể tin rằng nhân vật của bạn đang trải qua điều đó thật sự?

Đây là lời khuyên có ý nghĩa nhất mà tôi muốn dành cho các bạn. Một điều rất rõ ràng nhưng lại là điều mà mọi người dễ gặp thất bại nhất. Trong khi việc thực hiện một bộ phim là một quá trình lâu dài, thì đây là thời điểm thích hợp hơn bao giờ hết để bạn bắt tay vào làm một bộ phim ngắn hay.

Sử dụng máy quay DSLR, các gói biên tập và phần mềm làm kỹ xảo chuyên nghiệp giá rẻ sẽ rất hữu ích cho những nhà làm phim. Với chỉ khoảng 500 bảng Anh (tương đương 16 triệu đồng), tôi đã có một bộ phim dài 15 phút, phim sử dụng nhiều kỹ xảo điện ảnh, phim xã hội chính trị, hành động, khoa học viễn tưởng … 500 bảng nghe có vẻ nhiều nhưng hầu hết các bộ phim ngắn không cố đạt được tham vọng đó. Rất nhiều bộ phim ngắn hoàn toàn được thực hiện miễn phí.

Bạn sẽ ngạc nhiên vì thấy rằng rất dễ để tìm kiếm diễn viên, địa điểm thích hợp và trang thiết bị phục vụ cho quá trình quay phim. Tôi thấy rất nhiều người cố thuyết phục bản thân họ rằng họ không thể vươn tới tham vọng được làm phim bởi vì có một vài phần trong bài kiểm tra bí mật mà họ phải vượt qua. Đấy không phải là sự thật. Điều duy nhất ngăn bạn bước ra ngoài kia và thực hiện bộ phim của mình chính là bản thân bạn. Vì vậy hãy hướng về phía trước và làm một bản điều tra trong ngày hôm nay. Hãy gọi đến nơi cho thuê địa điểm hay đăng một tin quảng cáo lên trang web tìm kiếm người thử vai. Hãy coi đó là bước đầu tiên để trở thành một đạo diễn phim.

Tổng hợp