Lịch sử typography: Transitional – Kiểu Chuyển Tiếp

Chào mừng các bạn tới phần ba của Loạt bài tìm hiểu về chữ. Trong phần một chúng ta đã trở lại thế kỷ 15 để xem xét Humanist – Nhân văn hay kiểu Venetian với đặc điểm là gạch ngang (crossbar) nghiêng ở chữ 'e' thường.

Kế tiếp trong phần hai, chúng ta đã ở thế kỷ 18, khởi đầu cho một giai đoạn lịch sử mà chúng ta gọi là The Enlightenment (Sự Khai Sáng), thời gian gieo mầm cho những cuộc cách mạng ở Pháp, Bắc Mỹ và các nơi khác.

Nhưng hôm nay chúng ta đứng trên con đường lát sỏi của Pháp tại thế kỷ 17. Vua Louis XIV đang tại vị và Jacques Jaugeon lúc này đang tạo ra một kiểu chữ có thể gọi là kiểu chữ Chuyển tiếp (Transitional hoặc Neoclassical), nó có cái tên khá mỹ miều là Romain du Roi hay King's Roman.

The Romain du Roi được nhận thấy bởi nó khác với hình dạng của kiểu Cổ điển và ít ảnh hưởng hơn bởi các dạng chữ viết tay.

Nên nhớ rằng đây là giai đoạn Khai sáng, và nó có nghĩa là đi ngược với truyền thống, cho dù nó là nghệ thuật, văn học, triết học, tôn giáo, bất thứ cái gì; bởi vậy cũng không có gì ngạc nhiên khi Chữ cũng muốn thử sức dưới một hình dáng mới.

The Romain du Roi thường được cho rằng giống với kiểu chữ Grandjean, nhưng các thiết kế được sản xuất bởi một uỷ ban do Hiệp hội khoa học Pháp thành lập.

Là một thành viên của ủy ban, Jacques Jaugeon – được biết tới nhiều hơn là một người giáo dục về trò chơi tập thể – kết hợp với các thành viên khác sản xuất một thiết kế được cấu trúc bởi hệ lưới 48×48 (2,304 ô vuông).

Thiết kế – được biết như là một kiểu chữ của nền Khoa học Paris – được khắc trên đồng bởi Louis Simmoneau, và sau đó được giao cho người thợ cắt chữ Grandjean (dĩ nhiên là đừng nhầm với Granjon trước đó), người bắt đầu cắt gọt kiểu chữ năm 1698.

Thật thú vị là, Jaugeon cũng đã thiết kế một kiểu Roman nghiêng (slope) đi kèm miễn phí (Thường được liên hệ với những kiểu nghiêng – oblique ngày nay) để thay thế kiểu chữ nghiêng thật sự (italic). (Lưu ý Oblique có độ nghiên ít hơn là Italic). Thật sự là, Grandjean tự bản thân mình thiết kế và tạo ra kiểu nghiêng italic.

Sự mới lạ cơ bản của "Romain du Roi" là chân chữ. Cấu trúc ngang và không đóng khung tượng trưng cho sự phá vỡ kiểu chữ Calligraphic nhân văn truyền thống (humanist calligraphic tradition). Ngoài ra, những nét chính của nó dầy hơn và những nét phụ thì mảnh hơn …

- Letter Forms, trang 23, Stanley Morison.

Cuốn sách đầu tiên sử dụng những kiểu chữ này không được xuất bản cho đến hơn 1 thập kỷ sau đó – năm 1702. Thật ra là bộ đầy đủ 82 font chưa được hoàn thành cho đến khi gần nửa thế kỷ trôi qua – năm 1745)

Baskerville của các Kiểu Chữ

Người đàn ông đến từ nước Anh, John Baskerville là một nhận vật xuất chúng, và việc đọc về ông ấy giống như là đọc tiểu sử của hai người đàn ông trong một.

Giới hạn của bài không cho phép liệt kê hết tất cả những thành tựu của ông, nói chung ông ấy thường xuyên cố gắng hoàn thiện những nền tảng và chất liệu sẵn có, cho dù nó là công thức cho loại mực in mới hay một loại giấy glossy chất lượng hơn.

Baskerville không chỉ là một nhà phát minh mà còn là một người đam mê sự hoàn hảo… Ông tập trung vào không gian. Ông không chỉ đơn thuần đạt tới đỉnh cao về số đo mà còn làm chữ sáng sủa hơn.

- Type, the secret history of letters, Simon Loxley, trang 54 (trích từ cuốn in bằng tiếng Anh).

"Baskerville đã giản lược những nét calligraphic – thư pháp trước đó, và điều này có thể được cho rằng nó đơn giản là tất cả những kiểu Chuyển Tiếp.

Trong khi đó kiểu Nhân Văn và Old Style trước đó đều sở hữu khá nhiều đặc điểm của chữ viết tay, ảnh hưởng của ngòi bút vẫn có nhưng hều hết đều biến mất trên kiểu Chuyển Tiếp.

Dưới đây là một mẫu từ một kiểu phân loại chữ của Baskerville:

Trong suột cuộc đời của Baskerville, các kiểu chữ của ông đã có ảnh hưởng lên quê nhà của mình. Hơn nữa, năm 1758 Baskerville gặp được Benjamin Franlin, và ông này đã trở về Mỹ với một số kiểu chữ Baskerville trong tay, sau đó phổ biến và áp dụng nó như là một kiểu chữ tiêu chuẩn trong ngành xuất bản liên bang.

Franklin là một ngươì hâm mộ lớn các thành quả của Baskerville, và trong một bức thư gửi Baskerville (1760). Ông nhiệt tình bảo vệ các kiểu chữ của Baskerville, kể lại các cuộc thảo luận với người đàn ông Anh Quốc, người tuyên bố rằng Baskerville sở hữu những chân chữ "siêu mỏng – ultra-thin) và các nét hẹp (narrow strockes) sẽ khiến độc giả bị mù.

Franklin đã quên đi những đóng góp của Caslon, và liệt kê hết tất cả đưa cho Baskerville. Cho rằng đó là những mẫu thật sự của của Baskerville.

Một nhân vật đáng chú ý trong lịch sử của Chữ trong thời kỳ này Pierre Simon Fournier, người đã phát triển hệ thống "điểm" (Fournier Scale) và cũng đồng thời thiết kế và tự cắt chữ cho chính mình.

Wiilliam Caslon tất nhiên là một ngươì nổi bật khác thông qua các kiểu chữ của mình dựa trên Kiểu chữ Hà Lan cổ điển; hơn nữa, một số giải thích của Caslon có lẽ phù hợp hơn với kiểu Chuyển Tiếp.

Trong khi chữ của Caslon triệt để phong cách Baroque (Phong cách chủ đạo của thiết kế và kiến trúc Châu Âu thế kỷ 17 được đặc trưng bởi sự chi tiết, tinh xảo của các bề mặt cong, các chi tiết chạm trổ, trang trí và màu sắc đặc trưng). Còn các chữ của Baskerville thì hoàn toàn theo phong cách Tân Cổ Điển (Neoclassical).

- A Short History of the Printed Word.

Đặc điểm

1. Trục đứng hay gần như đứng ở các chữ thường có hình vòng cung. Nếu bạn đã đọc phần một và hai, bạn có thể nhận thấy sự thú vị về xu hướng ở đây; với những trục như vậy, nó thường dịch chuyển từ độ nghiêng của chữ viết tay về góc 12h.

Mẹo: Nếu bạn đang cố gắng tìm hiểu góc này, thử lấy một chữ 'o' và thấy trục này song song với hai nét mập nhất của chữ.

2. Tương phản nhiều hơn giữa nét đậm và nét (phụ) mảnh.

3. Các chân ở đỉnh chữ thường theo chiều ngang hơn.

Lưu ý rằng những đặc điểm trên chỉ là hướng dẫn; Các kiểu chữ hiện đại ngày nay có rất nhiều đặc điểm của các phân loại.

Các ví dụ

Baskerville (many flavours), Bookman (Linotype), Cheltenham (ITC), Clearface (ITC), Fournier, Joanna, Slimbach (ITC).

Và trong một thời điểm Quay ngược thời gian, đây là Baskerville trong thế kỷ 21 được nhìn thấy trong logo của Habitat.

Thực hành

Phát hiện ra những chữ không nằm trong phân loại. Ba kiểu chữ trong các loại dưới đây nhìn chung không được xếp vào Kiểu Chuyển Tiếp, đó là những kiểu chữ nào?

Nên nhớ rằng, màn hình là một cách tốt để so sánh, nhưng không phải là cách tốt nhất. Tại sao bạn không thử lấy một kiểu chữ Cổ điển như Bembo và một kiểu Chuyển tiếp như Baskervile và dùng nó cho một bức thư hay một đoạn văn và sau đó in ra trên một tờ a4.

Với mỗi kiểu chữ cũng có thể in ra một số ví dụ với chữ ở phần nội dung ở kích thước khoảng 9-10pt, để có thấy sự khác biệt về độ sáng tối của khối chữ.

Còn rất nhiêù điều để nói về thời kỷ lịch sử này, nhưng nếu bạn lăn chuột liên tục, con lăn có thể bị kẹt. Phiên bản mở rộng của bài này là những chủ đề trong Type Terms/ loạt bài Lịch sử Chữ sẽ có sẵn để tải về với sấp xỉ 60 trang :).

Trong phần kế tiếp chúng ta sẽ đến với các kiểu Hiện đại (Modern).

Nguồn: youcannow.vn

Xem thêm:

Lịch sử typography: Transitional - Kiểu chuyển tiếp

Lịch sử typography: Humanist - Kiểu nhân văn

Lịch sử typography: Old style - Kiểu cổ điển